Επέτειος (2), του Στάθη

(Συνέχεια από χθες): Το έθνος είναι ένας (αρχαιότατος) πολιτικός ορισμός, με διαφορετικούς προσδιορισμούς στη διαχρονία του. Οι διαφορετικοί προσδιορισμοί δεν καθιστούν τα έθνη ασυνεχή, Κινέζους, Εβραίους, Ελληνες, αλλά ορίζουν το πολιτικό περιβάλλον μέσα στο οποίο τα έθνη αυτά διαδοχικώς λειτουργούν. Είτε τα έθνη αυτά είναι αρχαιότερα είτε νεότερα. Διότι, βεβαίως, ο χρόνος του αρχικού σχηματισμού των εθνών ποικίλλει, όπως ποικίλλουν και οι τρόποι της εξέλιξής τους. Ενα νεότερο

έθνος, όπως οι Γάλλοι φέρ’ ειπείν, έχει ζήσει υπό πολλούς διαφορετικούς πολιτικούς προσδιορισμούς - σε πολυεθνικό, σε μοναρχικό, σε δημοκρατικό περιβάλλον. Το ίδιο και ένα αρχαίο έθνος όπως των Κινέζων, των Εβραίων και άλλων. Είναι ένας

εκχυδαϊσμός του μαρξισμού η νεωτερικότητα που ταυτίζει τα έθνη με τον τρόπο παραγωγής και μάλιστα τον καπιταλισμό. Τα εθνικά κράτη είχαν εθνικό προηγούμενο. Τη Γαλλική Επανάσταση την έκαναν Γάλλοι, τις Αγγλικές Επαναστάσεις τις έκαναν Αγγλοι, την Ελληνική Επανάσταση την έκαναν Ελληνες (που ήξεραν ότι είναι Ελληνες, πριν να τους «ανακαλύψει» και να τους το αποκαλύψει τάχα ο Διαφωτισμός), τη Ρωσική Επανάσταση έκαναν Ρώσοι και την Ιταλική Ενοποίηση έκαναν Ιταλοί.

Η μόνη επανάσταση που δεν έγινε από προϋπάρχον έθνος, αλλά γέννησε ένα νέο έθνος η ίδια, ήταν η Αμερικανική Επανάσταση, καθώς και οι επαναστάσεις στη Λατινική Αμερική - όλες στον Νέο Κόσμο.

Τέλος, η κολοσσιαία μπαρούφα των εθνομηδενιστών ότι το «νέο» ελληνικό έθνος είναι επινόηση και δημιούργημα του Διαφωτισμού δεν απαντά στις διαρκείς εξεγέρσεις των Ελλήνων κατά την Τουρκοκρατία. Δεν απαντά ούτε στην αδιάσπαστη ελληνική γραμματολογία, δημώδη και λόγια, καθ’ όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας-Ενετοκρατίας. Και βεβαίως δεν εξηγεί τη δημιουργική παρουσία των Ελλήνων παντού, σε Ρωσία, Ιταλία, Αυστρία, Γερμανία, Ανατολία, Μέση Ανατολή - ένας ύστερος ελληνικός οικουμενισμός, στα χνάρια του προγενέστερου ελληνιστικού εις ό,τι αφορά την Ανατολή - μια νέα διασπορά, εις ό,τι αφορά τη Δύση.

Η θεωρία της ασυνέχειας του ελληνισμού, του ελληνικού έθνους δεν εξηγεί γιατί όλοιοι άλλοι μας αποκαλούσαν και μας αποκαλούν Ελληνες - ο καθένας στη γλώσσα του εδώ και 2.500 χρόνια.

Ελληνες αποκαλούσαν οι Δυτικοί τους Βυζαντινούς ήδη από τον 6ο-7ο μ.Χ. αιώνες, το ίδιο και οι Κινέζοι, οι Αραβες - οι πάντες, πλην Φίλη-Μπαλτά-Ρεπούση και, φοβάμαι, Καρανίκα.

Ομως, ας ξεφύγουμε από τον υπερασπιστικό λόγο στον οποίον η βλακεία και η πολιτική (νεοταξίτικη) σκοπιμότητα εξαναγκάζει το αυτονόητο και ας πάμε στο συναρπαστικό ερώτημα: γιατί οι Ελληνες επαναστατούσαν καθ’ όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας; Γιατί για τους Ελληνες δεν χρειάσθηκε η «εθνική αφύπνιση» του 19ου αιώνα, που οδήγησε άλλους λαούς σε επαναστάσεις, σχετικές με τις σφαίρες επιρροής των Μεγάλων Δυνάμεων, αλλά αντιθέτως τους οδήγησε στην αποκοτιά του 1821; «Ο κόσμος μάς έλεγε τρελούς. Εάν δεν ήμασταν τρελοί, δεν θα εκάμαμεν την Επανάστασι», Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.

Η απάντηση στο γιατί αυτή η αποκοτιά, γιατί αυτή η τρέλα, βρίσκεται στον αντιστασιακό χαρακτήρα αυτού του λαού. Κάτω από την ώσμωση των λαϊκών παραδόσεων με τον Διαφωτισμό, κάτω απ’ τον βυζαντινό απόηχο και τη μεταβυζαντινή ταυτότητα, πίσω από τις διαφορές του χωρικού απ’ τον λόγιο, του Κλέφτη απ’ τον Φαναριώτη, του εμπόρου απ’ τον πειρατή, του Ρωμιού των παροικιών από τον Ρωμιό της κυρίως Ελλάδας, βρισκόταν ως κοινός παρονομαστής η γλώσσα, η ορθόδοξη πίστη και τα αντιστασιακό φρόνημα - η σύγχρονη για εκείνη την εποχή σύνθεση του ομόγλωσσου και των κοινών εθίμων με τον έρωτα για την ελευθερία. Ερωτα ενσυνείδητου και ασίγαστου, όπως όλη η Ιστορία της Τουρκοκρατίας και της Ενετοκρατίας μαρτυρά.

Οι τάξεις χώριζαν τους Ελληνες. Υπήρχε, φέρ’ ειπείν, η Εκκλησία των κοτζαμπάσηδων που επρόσκειτο στους αγάδες, υπήρχε και ο λαϊκός κλήρος που συντρόφευε τον λαό. Το ίδιο το Πατριαρχείο: από τη μία προσκύναγε τον Τύραννο (ως εκπρόσωπος των Ρωμιών κι εν τω άμα εντολοδόχος και τοποτηρητής της Πύλης) και από την άλλη αντιστεκόταν. Υπήρξαν Πατριάρχες που προσκύνησαν, υπήρξαν και Πατριάρχες που κρεμάστηκαν.

Υπήρξαν και οι παπάδες που μάθαιναν στα παιδιά πέντε κολλυβογράμματα στα κρυφά, όταν κι όπου ο Οθωμανός ήταν άγριος, υπήρξαν και οι Μητροπολίτες που άνοιγαν, ας πούμε. παρθεναγωγεία στην Καππαδοκία, εν μέσω του θεοσκότεινου 17ου αιώνα!! Εξαγοράζοντας τον τοπικό πασά. Πολύ πριν να υπάρξει ο Διαφωτισμός (πόσω μάλλον να φθάσει στην Ανατολή). Οι πιο πολλοί όμως στο τέλος έχαναν το κεφάλι τους. Και μόνον αν ήταν σκυμμένο έμενε στους ώμους τους - κι αυτό όχι πάντα. Αυτός ήταν ο «πολυπολιτισμός» της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Ομως, τι ήταν αυτό που έκανε την ειδοποιό διαφορά και οδήγησε το Γένος στις συνεχείς εξεγέρσεις, στους νεομάρτυρες, στον Πατροκοσμά, στον Κατσαντώνη, στον Ρήγα, στη Φιλική Εταιρεία κι όχι στην ειρηνική συνύπαρξη ή ακόμα και στην αφομοίωση απ’ τον κατακτητή; Και αν όλος αυτός ο τρόπος σχετίζεται με την αντιστασιακή ιδιοπροσωπία -ιδιοσυγκρασία, αν θέλετε- των Ελλήνων, πότε και πώς αυτή διαμορφώθηκε;

(Η τρίτη και τελευταία συνέχεια, αύριο...)

Πηγή: enikos.gr