Τέσσερις «μικρές» Ευρώπες

του Δημήτρη Μηλάκα

Μετά την προκήρυξη του βρετανικού δημοψηφίσματος, και πολύ περισσότερο μετά το αποτέλεσμά του, η Γερμανία είναι υποχρεωμένη να μετρήσει τις πληγές και τις επιλογές της: Η Ευρωπαϊκή Ένωση – με τη μορφή και τον τρόπο που υπήρχε – παύει να είναι γερμανικό «μαγαζί». Αυτή είναι, προφανώς, η μέγιστη συνέπεια του χτυπήματος που έδωσαν οι αγγλοσάξονες στην τρίτη προσπάθεια του Βερολίνου να ελέγξει την Ευρώπη...

Η πιο πάνω εκτίμηση ίσως φαντάζει σε κάποιους «πρόωρη». Κάποιοι άλλοι, ωστόσο, εδώ και καιρό είχαν προεξοφλήσει (και υποβοηθήσει, ενδεχομένως) τις διαδικασίες οι οποίες οδηγούν στον κατακερματισμό της Ε.Ε. και κατ’ επέκταση στην υπονόμευση της γερμανικής ηγεμονίας. 

Περίπου έναν χρόνο πριν στο «Ποντίκι», (φ. 1.873, στις 16.7.2015) δημοσιεύτηκε ρεπορτάζ με τίτλο «Αργός θάνατος για Ε.Ε. και ευρώ», όπου ανάμεσα σε άλλα παρουσιάστηκε η πρόβλεψη του αμερικανικού ινστιτούτου στρατηγικής πρόβλεψης Stratfor για το μέλλον της Ε.Ε. την επόμενη δεκαετία. Προέβλεπαν (ή, αν προτιμάτε, προειδοποιούσαν) τους Γερμανούς οι Αμερικανοί:

«Η Ευρωπαϊκή Ένωση ενδέχεται να επιβιώσει, με κάποιον τρόπο, όμως σε οικονομικό, πολιτικό και στρατιωτικό επίπεδο θα κυριαρχούν, πρωτίστως, οι διμερείς ή οι περιορισμένης έκτασης πολυμερείς σχέσεις, οι οποίες δεν θα καλύπτουν ευρύ φάσμα, ενώ δεν θα είναι δεσμευτικές. (...) Ορισμένες χώρες είναι πιθανό να διατηρήσουν μια κάποια ιδιότητα μέλους σε μια ριζικά αλλαγμένη Ε.Ε., όμως δεν θα είναι αυτό που θα σφραγίζει την ταυτότητα της Ευρώπης».

Σύμφωνα με τις προβλέψεις του αμερικανικού ινστιτούτου για την επόμενη δεκαετία, μέχρι το 2025 δεν θα έχουμε μία, αλλά τέσσερις ενώσεις στην Ευρώπη, με μια χαλαρή μεταξύ τους διασύνδεση. Δηλαδή θα πρόκειται, πάντα σύμφωνα με τους συντάκτες του Stratfor, για οικονομικές και πολιτικές ζώνες οι οποίες θα διατηρούν μεν δεσμούς μεταξύ τους, ωστόσο αυτοί θα είναι πολύ πιο χαλαροί από ό,τι σήμερα στο πλαίσιο της Ε.Ε. και της ζώνης του ευρώ.

Σε αυτήν τη μελλοντική Ευρώπη, σύμφωνα με τις προβλέψεις (και τις επιθυμίες) των Αμερικανών, θα υπονομευθεί η πολιτική ηγεμονία της Γερμανίας, με την πριμοδότηση από την Ουάσιγκτον της ισχύος της Πολωνίας στα ανατολικά, της Βρετανίας στα δυτικά, της Γαλλίας και της Ιταλίας στον Νότο. 

Επιβεβαίωση

Αυτά λέγανε από τότε οι Αμερικανοί και οι αντιδράσεις των Ευρωπαίων εταίρων στην Ε.Ε. τους επιβεβαίωσαν απολύτως αμέσως μετά τα αποτελέσματα του βρετανικού δημοψηφίσματος. Πριν από τη σύνοδο κορυφής για να γίνει η αποτίμηση των συνεπειών του βρετανικού δημοψηφίσματος οργανώθηκαν τέσσερις περιφερειακές συναντήσεις υπουργών και υψηλών αξιωματούχων, γεγονός που προέβαλε την εικόνα της διαίρεσης και των αντιτιθέμενων συμφερόντων που αδυνατεί πλέον να διαχειριστεί η γερμανική ηγεσία. 

Οι εν λόγω συναντήσεις πραγματοποιήθηκαν σε: 

◆ Βερολίνο (Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Ολλανδία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο).

◆  Στοκχόλμη (Σουηδία, Δανία, Φινλανδία, Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία).

◆ Πράγα (Γαλλία, Γερμανία, Τσεχία, Πολωνία, Ουγγαρία, Σλοβακία).

◆ Βαρσοβία (Πολωνία, Ελλάδα, Βουλγαρία, Ισπανία, Πορτογαλία, Αυστρία, Ουγγαρία, Ρουμανία, Σλοβενία, Βρετανία).

Το γεγονός ότι κάποιες χώρες έλαβαν μέρος σε περισσότερες από μια συναντήσεις δεν έχει ιδιαίτερη σημασία, δεδομένης της ασταθούς κατάστασης και της ανάγκης επιτόπιας... «κατασκόπευσης». Ιδιαίτερη, ωστόσο, σημασία έχει η ομάδα της Βαρσοβίας, η οποία φιλοξένησε και την «αποχωρούσα» από την Ε.Ε. Βρετανία. Βασικό χαρακτηριστικό αυτής της ομάδας είναι ο «φιλοαμερικανικός - ΝΑΤΟϊκός» προσανατολισμός της.

Εγγυητής

Ακριβώς αυτός ο αμερικανικός - ΝΑΤΟϊκός παράγοντας εμφανίζεται ως εγγυητής της σταθερότητας και της ασφάλειας μετά τον «σεισμό» που προκάλεσε η απόφαση των Βρετανών να ταρακουνήσουν τα θεμέλια της γερμανικής ηγεμονίας. Αυτήν ακριβώς την «ανάγκη» για σταθερότητα και ασφάλεια φρόντισε να καλύψει – με σαφέστατο και κατηγορηματικό τρόπο – ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπάρακ Ομπάμα.

Μιλώντας σε ραδιοφωνική εκπομπή στην Αμερική, αλλά απευθυνόμενος στους Ευρωπαίους «υποτελείς και φόρου υποτελείς των ΗΠΑ», σύμφωνα με την ορολογία που χρησιμοποιεί για όλους τους Ευρωπαίους ο εκ των θεμελιωτών της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής Ζμπίγκνιου Μπρζεζίνσκι στο βιβλίο του «Η Μεγάλη Σκακιέρα», ο πρόεδρος των ΗΠΑ ξεκαθάρισε:

«Υπήρξε μια κάποια υστερία μετά το δημοψήφισμα, σαν να είχε χαθεί με κάποιο τρόπο το ΝΑΤΟ, σαν να διαλυόταν η Συμμαχία και η κάθε χώρα να τρέχει να κρυφτεί στη γωνιά της. Δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Νομίζω ότι ο καλύτερος τρόπος για να δούμε τι συνέβη είναι ο εξής: πατήθηκε το κουμπί της παύσης όσον αφορά το σχέδιο της πλήρους ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης».

Ο Ομπάμα είπε ακόμη ότι ο ίδιος «δεν θα υπερέβαλλε» όσον αφορά τις συνέπειες του Brexit, αν και είχε προσωπικά ταχθεί υπέρ της παραμονής της Βρετανίας στην Ε.Ε. Υποστήριξε μάλιστα ότι ο τρόπος με τον οποίο ψήφισαν οι Βρετανοί εξηγείται κυρίως από το γεγονός ότι η Ε.Ε. «προχωρούσε πιθανότατα πιο γρήγορα απ’ ό,τι έπρεπε» και χωρίς την αναγκαία ομοφωνία.

«Πιστεύω» – κατέληξε ο Αμερικανός πρόεδρος – «ότι αυτή θα είναι μια στιγμή που όλη η Ευρώπη θα πει: “Ας πάρουμε μια ανάσα κι ας δούμε πώς θα διατηρήσουμε τις εθνικές ταυτότητές μας, πώς θα διατηρήσουμε τα οφέλη της ολοκλήρωσης και πώς θα χειριστούμε την απογοήτευση που αισθάνονται οι ψηφοφόροι”».

Όσο για το πώς μπορεί να διαμορφωθεί η σχέση των ΗΠΑ με τη Βρετανία, αν τελικά ολοκληρωθεί η διαδικασία της εξόδου από την Ε.Ε., ο Ομπάμα υπογράμμισε ότι οι (στρατιωτικοί και άλλοι) δεσμοί θα παραμείνουν πανίσχυροι: «Να θυμάστε» – είπε – «ότι η Νορβηγία δεν είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά είναι ένας από τους στενότερους συμμάχους μας».

Συμπέρασμα: Όπως γράφαμε στο «Ποντίκι» πριν από έναν χρόνο, «οι Αμερικανοί έχουν προεξοφλήσει τον πολιτικό κατακερματισμό της Ευρώπης». Μένει, λοιπόν, να δούμε με ποιον τρόπο και ποιες πρωτοβουλίες θα εξελιχθεί αυτή η διαδικασία. 

Κάτι που επίσης μένει να δούμε είναι ο τρόπος και οι δυνατότητες αντίδρασης του Βερολίνου. Σε κάθε περίπτωση, τα διαζύγια σπανίως είναι «αναίμακτα», ειδικά αν η προς διανομή περιουσία είναι ανυπολόγιστη. Όπως ανυπολόγιστη είναι η αξία που έχει ο έλεγχος της Ευρώπης για όποιον θέλει να ελέγξει τον κόσμο...

Πηγή: ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ